Azbest

AZBEST

Azbest to nazwa, którą zna prawie każdy, kojarzy się nam przede wszystkim z powszechnie do niedawna stosowanymi pokryciami dachowymi - płaskimi lub falistymi płytami azbestowo - cementowymi. Dziś praktycznie każdy ma świadomość, że azbest szkodzi zdrowiu, ale... Czy wiemy na czym ta szkodliwość polega?? Co to jest ten azbest??

Azbest jest nazwą handlową grupy minerałów włóknistych, które pod względem chemicznym są uwodnionymi krzemianami magnezu, żelaza wapnia i sodu. Azbest znany jest od dawna, ale jego szerokie zastosowanie nastąpiło w okresie ostatnich 100 lat, kiedy to stosowany był do produkcji około 3000 wyrobów przemysłowych, przede wszystkim zaś do produkcji wyrobów budowlanych, szczególnie pokryć dachowych i elewacyjnych oraz rur. Ze względu na swoje właściwości takie jak odporność na wysokie temperatury, działanie mrozu, kwasów, substancji żrących oraz elastyczność chętnie wykorzystywany był jako cenny surowiec budowlany.

Pomimo swoich licznych zalet azbest ma jedną, ale jakże istotną wadę - jest chorobotwórczy. Chorobotwórcze działanie azbestu powstaje w wyniku wdychania włókien zawieszonych w powietrzu. Dopóki włókna nie są uwalniane do powietrza i nie występuje ich wdychanie, wyroby z azbestem nie stanowią zagrożenia dla zdrowia. Głównym źródłem skażenia środowiska pyłem azbestowym są uszkodzone powierzchnie płyt na dachach i elewacjach budynków oraz dzikie wysypiska odpadów azbestowych.
Na występowanie i typ patologii wpływa rodzaj azbestu, wymiary włókien azbestowych i ich stężenie oraz czas trwania narażenia na ich wdychanie. Głównym skutkiem zdrowotnym narażenia na pył azbestowy jest wzrost występowania zmian opłucnowych, zwiększone ryzyko zachorowania na między błonniaka opłucnej i otrzewnej, a także raka płuc. Brak dowodów świadczących o tym, że azbest spożyty w wodzie jest szkodliwy dla zdrowia, stąd nie wydaje się konieczne zastępowanie azbestowych instalacji wodociągowych innymi. Prace te winny następować przede wszystkim w miarę technicznego zużycia rur azbestowych.

Mając powyższe na uwadze wprowadzono ustawę z dnia 19 czerwca 1997 roku o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest, która zakazuje wprowadzania na polski obszar celny azbestu oraz wyrobów zawierających azbest, produkcji azbestowych oraz obrotu azbestem i wyrobami azbestowymi z wyjątkiem azbestu i wyrobów azbestowych stosowanych do celów specjalnych. Zgodnie z terminem ustawowym produkcja płyt falistych została zakończona do 28 września 1998 roku, a od 28 marca 1999 roku obowiązuje zakaz obrotu tymi płytami. Wyjątek stanowią azbest włóknisty i wyroby zawierające azbest nie mające jeszcze zamienników (są one wymienione w załączniku do ustawy).

Mimo obowiązywania od kilku lat ustawy o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest oraz przepisów wykonawczych do niej stwierdza się bardzo nikłą ich znajomość przez właścicieli i administratorów obiektów budowlanych. W niewielkim stopniu wykonano ocenę stanu obiektów budowlanych, w których użyto wyrobów azbestowych (zgodnie z rozporządzeniem Ministra Gospodarki Pracy i Polityki Społecznej w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest - Dz. U. nr 71 poz. 649 z 2004r.)

Właściciele, zarządcy lub użytkownicy miejsc, w których jest wykorzystywany azbest nie dopełniają obowiązku poinformowania o posiadaniu tych wyrobów organów administracji, odpowiednio: wojewodzie lub wójtowi, burmistrzowi, prezydentowi miasta (osoby fizyczne niebędące przedsiębiorcami). Informacja ta powinna być aktualizowana każdego roku w terminie do 31 stycznia. Należy także powiadomić odpowiedni organ administracji o zakończeniu wykorzystywania wyrobu zawierającego azbest. Odpowiednie druki informacji znajdują się w rozporządzeniu Ministra Gospodarki Pracy i Polityki Społecznej w sprawie wymagań w zakresie wykorzystywania i przemieszczania azbestu oraz wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urządzeń, w których był lub jest wykorzystywany azbest (Dz. U. nr. 192 poz. 1876 z 2003r.).
W powyższym rozporządzeniu ustalono ostateczny termin do jakiego dopuszcza się wykorzystywanie azbestu lub wyrobów zawierających azbest - określono go na dzień 31 grudnia 2032 roku. Termin ten wydaje się odległy, jednakże wystarczy się nieco rozejrzeć by zobaczyć skalę zjawiska... Usuwanie materiałów zawierających azbest pochłonie ogromne środki związane z jego demontażem oraz unieszkodliwieniem. Demontażu wyrobów azbestowych dokonywać mogą jedynie pracownicy przeszkoleni w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przy usuwaniu wyrobów zawierających azbest (zgodnie z rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej - Dz. U. nr 45 poz. 280 z 1998r.). Przedsiębiorcy świadczący usługi budowlane polegające na demontażu wyrobów zawierających azbest winni posiadać ponadto decyzje zatwierdzające program gospodarki odpadami niebezpiecznymi, do których należą odpady zawierające azbest. Odpady azbestowe powinny być unieszkodliwiane na uprawnionym składowisku odpadów.

Tak wyglądają sprawy od strony prawnej, rzeczywistość jest jednak inna. Obserwuje się samodzielne, bez zachowania przepisów prawa usuwanie wyrobów zawierających azbest i pozbywanie się ich w miejscach niedozwolonych, gdzie powstają dzikie wysypiska odpadów azbestowych. Sytuacja ta niesie zagrożenie dla środowiska oraz dla zdrowia i życia ludzi.